ปทุมธานี เป็นเมืองเก่า มีมาแต่แรกสถาปนาพระนครศรีอยุธยา เดิมชื่อ
บ้านสามโคก ครั้นต่อมาขยายเป็นชุมชนใหญ่
เพราะมีชาวรามัญที่อพยพหนีภัยมาอยู่มากขึ้น ในสมัยรัชกาลที่ ๒
ทรงมีน้ำพระทัยเมตตาต่อครอบครัวชาวรามัญเป็นอย่างมาก
เคยเสด็จฯทางชลมารคมาเยี่ยมเยียนดูแลทุกข์สุข
ชาวรามัญต่างพากันถวายดอกบัวเพื่อแสดงความจงรักภักดี
จึงได้พระราชทานนามเมืองใหม่ให้ เพื่อเป็นสิริมงคลว่า “ เมืองประทุมธานี ”
มีฐานะเป็นหัวเมืองชั้นตรี ต่อมาในรัชสมัยรัชกาลที่ ๖ โปรดฯให้เปลี่ยนคำว่า
“ ประทุมธานี ” เป็น “ ปทุมธานี ” แทน
พร้อมทั้งเปลี่ยนจากเมืองเป็นจังหวัด
เมืองสามโคกเป็นเมืองที่อุดมด้วยดอกบัวมาแต่โบราณ
จึงมีประเพณีแต่ครั้งกรุงศรีอยุธยาว่าพระมหาอุปราชจะเสด็จลงเรือมาเก็บดอก
บัวเบญจพรรณนำไปถวายพระเจ้าแผ่นดินในการพระราชพิธีเทศน์มหาชาติเป็นประจำทุก
ปี พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว
ก็เคยเสด็จฯมาเก็บดอกบัวที่เมืองนี้เช่นกัน ส่วน อุบลราชธานี
มีข้อสันนิษฐานว่าน่าจะมีความหมายเป็นเครื่องระลึกถึงดินแดนดั้งเดิมของ
บรรพบุรุษ คือ เมืองหนองบัวลุ่มภู หรือนครเขื่อนขันธ์กาบแก้วบัวบาน
รวมทั้งนามของผู้สถาปนาเมืองคนแรกคือ พระประทุมวรราชสุริยวงศ์
นอกจากสองจังหวัดนี้แล้ว ยังมี หนองบัวลำภู
เดิมเป็นที่ตั้งของเมืองโบราณมีอายุประมาณ ๙๐๐
ปีครั้นสมัยอยุธยาก็ขึ้นกับอาณาจักรอยุธยาเช่นเดียวกับเมืองอื่นๆทางฝั่ง
ซ้ายแม่น้ำโขง